تاریخچه تلگراف و تلفن درسردشت:

اوایل قرن چهاردهم شمسی (۱۳۰۷-۱۳۰۸):
اولین ارتباط تلگرافی بین سردشت و مهاباد برقرار شد. این ارتباط در بستر شرایط امنیتی و سیاسی ناپایدار منطقه شکل گرفت و به دلیل درگیری‌ها و حملات نیروهای محلی به فرماندهی ملاخلیل گوره‌مر، در زمستان همان سال قطع گردید. تلگراف در آن زمان عمدتاً کارکرد نظامی داشت و محدود به نیروهای ارتش و ادارات دولتی معدودی بود که در مرکز شهر مستقر بودند.

دهه ۱۳۳۰ تا ۱۳۴۰:
در این دوره، سردشت مانند سایر شهرستان‌های استان کردستان از توسعه تدریجی زیرساخت‌های ارتباطی بهره‌مند شد. در سال ۱۳۳۹، شهرستان سردشت به شبکه تلگراف مورس از طریق شهرستان بانه، مرکز استان کردستان، متصل گردید. بانه به عنوان هاب اصلی ارتباطات منطقه نقش کلیدی در تأمین ارتباطات فیزیکی سردشت ایفا می‌کرد. همچنین ارتباط بی‌سیمی وارد منطقه شد و تا سال ۱۳۴۵ به صورت موقت فعال بود.

۱۳۴۵:
با راه‌اندازی ایستگاه رادیویی مایکروویو «سردشت کوه»، جهش مهمی در ارتقاء کیفیت ارتباطات بین شهری سردشت رخ داد. این ایستگاه که یکی از نخستین پایگاه‌های مایکروویو در استان بود، امکان انتقال داده و مکالمات با کیفیت بهتر را فراهم کرد و تا اوایل انقلاب در خدمت مردم قرار داشت.

دهه ۵۰ شمسی (اوایل انقلاب):
در این دهه، ارتباطات بین شهری سردشت به صورت اپراتوری از طریق دو خط FX (ارومیه و سنندج) و یک خط تلگراف برقرار بود. به تدریج این خطوط افزایش یافت و شامل ۴ خط FX، ۵ کانال آر-دی و ۳ خط تلکس شد که نشانگر توسعه قابل توجه شبکه ارتباطی شهرستان بود. با توجه به شرایط جغرافیایی و سختی‌های منطقه، این پیشرفت دستاورد مهمی محسوب می‌شد.

۱۳۶۰:
نصب یک دستگاه تلفن ۱۰۰ شماره‌ای مغناطیسی در سردشت نشانه تمایل به توسعه زیرساخت‌های تلفنی بود، اما به دلایل فنی و محدودیت‌های آن زمان، این دستگاه به بهره‌برداری نرسید.

۱۳۶۴:
با جمع‌آوری ارتباطات اپراتوری، دستگاه ۱۰۰۰ شماره‌ای الکترو مغناطیسی (EMD) جایگزین شد. این گام تحول بزرگی در شبکه تلفن سردشت بود و توانست پاسخگوی نیازهای رو به افزایش ارتباطات شهری باشد.

۱۳۷۲:
با احداث ساختمان اداری و فنی جدید و نصب مرکز سیار دیجیتال 12S، تعداد شماره‌های منصوبه به ۳۸۴۰ شماره افزایش یافت که نشان‌دهنده رشد سریع و سازمان‌یافته خدمات مخابراتی در شهرستان بود. این تحول همسو با توسعه مشابه در استان کردستان و شهرهای اطراف مانند بانه و مهاباد بود.

۱۳۷۶:
نصب مرکز ثابت ۷۲۸۰ شماره‌ای «کارین LX1» باعث شد تعداد مشترکین به حدود ۷۰۰۰ شماره برسد. این ارتقاء نشان از بهره‌گیری سردشت از فناوری‌های روز و همگام شدن با توسعه ارتباطات در دیگر نقاط استان داشت.

تا پایان خرداد ۱۳۷۹:
شهرستان سردشت دارای یک مرکز ۷۲۸۰ شماره‌ای کارین، یک مرکز کم‌ظرفیت ۱۰۲۴ شماره‌ای در ربط، یک مرکز کم‌ظرفیت ۵۱۲ شماره‌ای در نلاس و میرآباد و ۵۵ نقطه ارتباط روستایی بود که از طریق تلفن‌های فیزیکی، رادیویی و ماهواره‌ای خدمات دریافت می‌کردند. این تنوع در روش‌های ارتباطی نشان‌دهنده تلاش برای پوشش مناطق صعب‌العبور و دورافتاده شهرستان بود.

با توجه به تاریخچه غنی و پرفراز و نشیب ارتباطات شهرستان سردشت، می‌توان دریافت که این منطقه کوهستانی با تمام سختی‌ها و محدودیت‌های جغرافیایی، گام‌های موثری در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی برداشته است. از تلگراف مورس ساده تا مراکز دیجیتال پیشرفته، سردشت مسیری طولانی و پر تلاش را طی کرده است.

با این حال، هنوز بسیاری از روستاها و محلات دورافتاده شهرستان از خدمات پایه‌ای مانند تلفن ثابت محروم‌اند. همچنین، شبکه تلفن همراه با نقاط کور متعدد و کیفیت پایین اینترنت، موجب نارضایتی مردم شده است. سرعت اینترنت در سردشت در پایین‌ترین رده‌های کشور و حتی جهان قرار دارد که فاصله قابل توجهی با استانداردهای جهانی دارد.

این شرایط بیانگر چالشی بزرگ است که نیازمند توجه جدی مسئولان و برنامه‌ریزی جامع برای توسعه زیرساخت‌های ارتباطی است. تنها با همکاری دولت، نهادهای خصوصی و مشارکت مردم می‌توان این شکاف فناوری را جبران کرد و سردشت را به جایگاهی شایسته در عصر دیجیتال رساند؛ جایی که هیچ نقطه‌ای از این دیار زیبا و پرنشاط از دسترسی به امکانات ارتباطی محروم نماند و پیشرفت فناوری همگام با استانداردهای جهانی باشد.

نویسنده: محمد فاضل شوکتی
منبع: کتاب سردشتنامه – تاریخچه ادارات سردشت

منابع و ماخذ:

1.دفترچه راهنمای 118 شهرستان سردشت. چاپ نفیس سردشت، 1379. ناشر: مخابرات شهرستان سردشت.
2.بنیاد ایران‌شناسی، شعبه آذربایجان غربی. وبلاگ بنیاد ایران‌شناسی.
3.دهقان، علی. سرزمین زرتشت.
4.روزنامه وقایع اتفاقیه. نشریه‌ای تاریخی پوشش‌دهنده اخبار و تحولات فناوری‌های ارتباطی در ایران.
5.پژوهش‌ها و مطالعات فرهنگی و تاریخی مرتبط با استان کردستان و شهرستان سردشت.
6.کتاب‌ها و مقالات تاریخی در زمینه ایران‌شناسی، ارومیه‌شناسی و آذربایجان‌شناسی با تمرکز بر تاریخچه ارتباطات در شمال غرب ایران و استان کردستان.
7.سازمان مخابرات ایران. اسناد و گزارش‌های مربوط به نصب تجهیزات و توسعه شبکه‌های تلگراف و تلفن در شهرستان سردشت و استان کردستان.
8.مطالعات تاریخی مربوط به ورود فناوری‌های نوین ارتباطی به ایران، شامل عضویت ایران در اتحادیه بین‌المللی تلگراف، نصب ایستگاه‌های مایکروویو، توسعه شبکه‌های دیجیتال و ماهواره‌ای.